Ανάπλαση εσωτερικών χώρων κοινής χρήσης, μεταξύ των οδών Κύπρου - Ηλιουπόλεως - Αμυραδάκη - Αμερικανίδων Κυριών.

Μια μελέτη και ένα έργο ανάπλασης που ολοκληρώθηκε το 2010 δημοπρατήθηκε το 2014, εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ και απεντάχθηκε στη συνέχεια από αυτό γιατί ποτέ δεν ξεκίνησε, μας ενημέρωσε χθες 31-1-18 η Περιφέρεια Αττικής, ότι ανέλαβε πλέον την υλοποίησή του υπογράφοντας σύμβαση με τον δήμο Νίκαιας- Αγίου Ιωάννη Ρέντη, υλοποίησης του έργου  «Ανάπλαση εσωτερικών χώρων κοινής χρήσης στα Ο.Τ. κατοικίας μεταξύ των οδών Κύπρου - Ηλιουπόλεως - Αμυραδάκη - Αμερικανίδων Κυριών.

Εμείς καλωσορίζουμε αυτή την νέα εξαγγελία και ελπίζουμε πως δεν θα παραμείνει στα χαρτιά σαν  προηγούμενες  !

Στη συνέχεια παραθέτουμε βασικά σημεία της μελέτης του έργου.

ΜΕΛΕΤΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΟΙΝΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΣΤΑ Ο.Τ. ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΟΔΩΝ ΚΥΠΡΟΥ - ΗΛΙΟΥΠΟΛΕΩΣ - ΑΜΥΡΑΔΑΚΗ - ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΔΩΝ ΚΥΡΙΩΝ 

1. ΓΕΝΙΚΑ 

H παρούσα τεχνική έκθεση αναφέρεται στη Μελέτη Εφαρμογής για την ανάπλαση των εσωτερικών χώρων κοινής χρήσης στα Οικοδομικά τετράγωνα μεταξύ των οδών Κύπρου, Ηλιουπόλεως, Αμυραδάκη, Αμερικανίδων Κυριών. 

2. Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΝΙΚΑΙΑΣ 

Πρόκειται για έναν ιστορικό δήμο, ο οποίος δημιουργήθηκε το 1922 με τους πρόσφυγες που ήρθαν στην Ελλάδα μετά την μικρασιατική καταστροφή. Βρίσκεται σε κεντροβαρική θέση στο νομό Αττικής, γιατί απέχει 4χμ από το κέντρο του Πειραιά και 8 χμ από το κέντρο της Αθήνας. Αποτελεί ουσιαστικά τη σύνδεση του Πειραία με την Αθήνα. 

Η Νίκαια ανήκει σε εκείνες τις περιοχές που συστάθηκαν μετά την μικρασιατική καταστροφή. Κατοικήθηκε από πρόσφυγες από διάφορα μέρη της Μικράς Ασίας και του Πόντου, όπως Σμύρνη, Μαγνησία, Βιθυνία, Μούγλα, Τραπεζούντα κλπ. 

Τα πολεοδομικά και αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά του προσφυγικού συνοικισμού διαφένονται καθαρά στην πόλη εώς σήμερα. 

Ταυτόχρονα με το πλούσιο παρελθόν του Δήμου υπάρχει και το σύγχρονο πρόσωπο της πόλης που προσπαθεί να ανταποκριθεί στις σύγχρονες ανάγκες. Πάραλληλα λοιπόν με την προσφυγική αρχιτεκτονική, συναντούμε και σύγχρονα κτίρια όπως την Αρση Βαρών, το Κατράκειο θέατρο, το Μουσείο για το «Μπλόκο της Κοκκινιάς», το Δημοτικό κήπο με το Κηποθέτρο και το λόφο της Δεξαμενής. 

3. ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ- ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ 

Η περιοχή παρέμβασης ορίζεται από πέντε οικοδομικά τετράγωνα μεταξύ των οδών Κύπρου, Ηλιουπόλεως, Αμυραδάκη και Αμερικανίδων Κυριών. Επίσης, βρίσκονται μεταξύ του 2ου Γυμνάσιου- Λύκειου και του 14ου Δημοτικού Νίκαιας. Πρόκειται ουσιαστικά για κοινόχρηστους χώρους μεταξύ των κατοικιών οι οποίοι βρίσκονται στο κέντρο των οικοδομικών τετραγώνων. Έχουν δηλαδή, τον χαρακτήρα εσωτερικής αυλής μέσα στα ο.τ.. 

Οι συγκεκριμένοι κοινόχρηστοι χώροι αποτελούνται από μια εγκάρσια διαδρομή, η οποία συνδέει τους κεντρικούς δρόμους, και από το άνοιγμα αυτής της διαδρομής, όπου τοποθετούνται τα παρτέρια με τον βασικό όγκο πρασίνου. 

Η μοροφολογία του εδάφους δημιουργεί μια έντονη κλίση από βόρεια προς νότια. Η υφιστάμενη διαμόρφωση δεν είναι ενιαία και σε όλα τα ο.τ.. Επίσης, κάποια ο.τ. τετράγωνα έχουν εντονότερα προβλήματα από τα υπόλοιπα (π.χ. ο.τ. 1,2). Ύστερα από επιτόπου παρατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης και από συζήτηση με τους κατοίκους, τα βασικότερα προβλήματα που εντοπίστηκαν σε όλα τα οικοδομικά τετράγωνα είναι τα εξής: 

• Ζητήματα καθαριότητας, λόγω απεριποίητης βλάστησης και παρτεριών 
• Λιμνάζοντα όμβρια ύδατα λόγω κακής απορροής και ανωμαλιών στην διαμόρφωση της υφιστάμνενης πλακόστρωσης.
• Οικειοποιήσεις του δημόσιου χώρου με διάφορους τρόπους και σε δαφορετικό βαθμό που καταστρέφουν τον ενιαίο χαρακτήρα του δημόσιου χώρου. 
• Ζητήματα ασφάλειας, γιατί οι χώροι αυτοί έχουν πολλά προβληματικά σημεία, σκοτεινά και απόμερα, που έχουν δημιουργηθεί λόγω της απεριποίητης βλάστησης και του κακού φωτισμού. 

Συνεπώς, κρίνεται άκρως αναγκαία η βελτίωση του χώρου γιατί είναι θέμα βελτίωσης της ποιότητας ζωής των κατοίκων της περιοχής. 

4. ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ 

Οι περιοχές αυτές, λόγω της ιστορίας τους ως προσφυγικοί συνοικισμοί παρουσίαζαν έντονα κοινωνικά χαρακτηριστικά. Οι κοινωνικοί δεσμοί μεταξύ των κατοίκων συνέθεταν έναν έντονο χαρακτήρα γειτονιάς, ο οποίος είχε αντίκτυπο και στον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούσαν τον δημόσιο χώρο. Οι έντονοι κοινωνικοί δεσμοί έδιναν ένα πολύ ζωντανό χαρακτήρα και στην περιοχή: έβγαζαν καρέκλες στα κατώφλια τους, συζητούσαν μεταξύ τους, άπλωναν τις μπουγάδες τους, προέκτεινα τους κήπους τους και γενικά συνέβαλαν στη διαμόρφωση κοινόχρηστου χώρου. 

Πρωταρχικός στόχος της μελέτης ήταν να αποκαταστήσουμε αυτό το στοιχείο της Μνήμης της γειτονιάς που δείχνει να έχει χαθεί στη σύγχρονη εποχή, αλλά που δεν έχει εξαλειφθεί στη συγκεκριμένη περιοχή. Τα τελευταία χρόνια, που η επαφή των ανθρώπων χάνεται, ο δημόσιος χώρος είναι για τους περισσότερους αδιάφορος. Παρόλα αυτά ο άνθρωπος έχει πάντα την ανάγκη να κοινωνικοποιείται και να δημιουργεί δεσμούς. Προσπαθήσαμε, λοιπόν να αναδείξουμε την έμφυτη τάση των ανθρώπων να συνυπάρχουν και να χρησιμοποιούν το δημόσιο χώρο από κοινού. 

Παράλληλα, από την ομάδα μελέτης δόθηκε έμφαση στο να διευρυνθεί η χρήση αυτών των εσωτερικών αυλών έτσι ώστε να αποτελούν πέρασμα και για τους άλλους κατοίκους της περιοχής, να συνδεθούν τα σχολεία μεταξύ τους αλλά και να αποκτήσουν τα χαρακτηριστικά μιας  πλατείας όπου, πέρα από τους κατοίκους των ο.τ. θα χρησιμοποιούνται και από τους περαστικούς. Βασικός στόχος ήταν ο κόσμος να οικειοποιηθεί περισσότερο τον κοινόχρηστο χώρο των οικοδομικών τετραγώνων.

Η περιοχή παρέμβασης ορίζεται από πέντε οικοδομικά τετράγωνα μεταξύ των οδών Κύπρου, Ηλιουπόλεως, Αμυραδάκη και Αμερικανίδων Κυριών. Επίσης, βρίσκονται μεταξύ του 2ου Γυμνάσιου- Λύκειου και του 14ου Δημοτικού Νίκαιας.

Πρόκειται ουσιαστικά για κοινόχρηστους χώρους μεταξύ των κατοικιών οι οποίοι βρίσκονται στο κέντρο των οικοδομικών τετραγώνων. Έχουν δηλαδή, τον χαρακτήρα εσωτερικής αυλής μέσα στα ο.τ.. 

Οι συγκεκριμένοι κοινόχρηστοι χώροι αποτελούνται από μια εγκάρσια διαδρομή, η οποία συνδέει τους κεντρικούς δρόμους, και από το άνοιγμα αυτής της διαδρομής, όπου τοποθετούνται τα παρτέρια με τον βασικό όγκο πρασίνου. 

5. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΛΥΣΗΣ 

Βασική επιλογή ήταν η μελέτη να βασιστεί σε μια ήπια παρέμβαση της οποίας προτεραιότητας θα ήταν η καθαριότητα του χώρου, το αίσθημα της ασφάλειας αλλά και η ανάδειξη των στοιχείων της γειτονιάς, που τα τελευταία χρόνια έχει ατονήσει. Στην αρχιτεκτονική λύση, προτείνεται ο διαχωρισμός των χώρων σε τρεις ζώνες, η καθεμιά από τις οποίες θα δέχεται συγκεκριμένες κοινωνικές λειτουργίες, χωρίς όμως να τις διαχωρίζει. 

ΖΩΝΗ Α: ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΖΩΝΗ 

Είναι η ζώνη που δημιουργείται σε άμεση επαφή με τα κατώφλια των κατοικιών και η οποία ανήκει περισσότερο στους κατοίκους. Έχει πλάτος 2,5 εώς 3μ περίπου. Οι κάτοικοι δείχνουν ότι έχουν ανάγκη την ιδιωτικότητα και προσπαθούν με διάφορους τρόπους να την προστατέψουν. Οι διαβαθμίσεις αυτές, παλιότερα που η κοινωνική συνοχή ήταν πιο έντονη στις γειτονιές, εμφανίζονταν στο χώρο και στη διαμόρφωσή του. Οι χώροι κοντά στις ιδιοκτησίες ήταν στην ευθύνη των κατοίκων συλλογικά. 

Για το λόγο αυτό, στα όρια της ζώνης αυτής δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη διαμόρφωση για να δίνεται η δυνατότητα στους ίδιους τους κατοίκους να τη διαμορφώσουν οι ίδιοι, σύμφωνα με τα δικά τους κριτήρια μέσα όμως σε κάποια συνθετικά όρια. Στην περιοχή αυτή θα μπορούν να πραγματοποιηθούν πιο ιδιωτικές λειτουργίες: τοποθέτηση γλαστρών, ιδιωτικών καθισμάτων, άπλωμα της μπουγάδας κλπ. 

Ο διαχωρισμός της συγκεκριμένης ζώνης από τις υπόλοιπες γίνεται μέσω της αλλαγής χρώματος του υλικού δαπεδόστρωσης. Δηλαδή, χρησιμοιείται κυβόλιθος 10χ10εκ χρώματος κεραμιδί. 

ΖΩΝΗ Β: ΔΗΜΟΣΙΑ ΖΩΝΗ 

Ως δημόδια ζώνη ορίζεται ο κεντρικός άξονας που διασχίζει τα ο.τ.. αποτελεί ουσιαστικά ένα εσωτερικό δίκτυο διαδρομών. Στόχος της σύνθεσης ήταν να τονιστεί και να χρησιμοποιείται από ένα ευρύτερο φάσμα ανθρώπων. Θα είναι ουσιαστικά το πέρασμα που θα χρησιμοποιείται από όλους όσους θέλουν να ακολουθήσουν μια πιο ήσυχη και ευχάριστη διαδρομή με τα πόδια είτε με το ποδήλατο. 

Το υλικά που επιλέγονται για την δημόσια ζώνη είναι το χτενιστό μπετόν. Οι αρμοί δημιουργούνται από μία λεπτή ζώνη σκυροδέματος πάχους 10εκ. Στους αρμούς τοποθετούνται με απόσταση μεταξύ τους και σε διάφορα μεγέθη (0.10, 0.30, 1.00 και 1.50μ), χρωματιστά κομμάτια μάρμαρο. Η διάσπαρτη τοποθέτηση μαρμάρου σε ένα χυτό υλικό δημιουργεί την αίσθηση μονοπατιού. Επιπλέον το χυτό υλικό επίλεγεται για να έρχεται σε αντίθεση με τον αυστηρό κάναβο της πλακόστρωσης του υπόλοιπου χώρου. 

Οι αρμοί του χυτού δαπέδου με τα μάρμαρα, όταν συναντιούνται με τον κυβόλιθο, προεκτείνται συνδέοντας και τις τρείς ζώνες. 

ΖΩΝΗ 3: ΕΝΔΙΑΜΕΣΗ ΖΩΝΗ 

Την ενδιάμεση ζώνη αποτελούν οι χώροι ανάμεσα στην ιδιωτική και τη δημόσια ζώνη. Οι χώροι αυτοί περιέχουν την βασική φύτευση, τα παρτέρια και τα καθιστικά. Είναι τα σημεία στάσης από την κεντρική διαδρομή. Στόχος είναι να χρησιμοποιείται από περαστικούς αλλά και από κατοίκους. 

Το υλικό του δαπέδου που επιλέγεται είναι κυβόλιθος 10χ10εκ χρώματος ώχρα. Διαχωρίζεται από τη δημόσια ζώνη με μια ζώνη τσιμέντου πάχους 10εκ. 

Βασικό αρχιτεκτονικό στοιχείο της ενδιάμσης ζώνης είναι τα παρτέρια με τα ενσωματωμένα καθιστικά. Όπως προαναφέρθηκε ένας από τους βασικούς στόχους της μελέτης ήταν η καθαριότητα των χώρων παρέμβασης. Ένα μέσο επίτευξης αυτού του στόχου ήταν ο περιορισμός των υπάρχοντων παρτεριών, διότι η πυκνή βλάστηση και η μεγάλη ποσότητα χώματος, που σε πολλές περιπτώσεις έφτανε δίπλα στις εισόδους των σπιτιών, δημιουργεί έντονο πρόβλημα στους κατοίκους. Επιπλέον, με τον περιορισμό των παρτεριών δίνεται μια νέα πνοή στο χώρο, ο οποίος σου δίνει την αίσθηση ότι πλέον είναι πιο μεγάλος. 

Τα νέα παρτέρια τοποθετούνται κυρίως εκεί που υπάρχουν τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα δέντρα. Τα βασικά τους στοιχεία είναι τα εξής:

- Ένα τμήμα με φαρδύ στηθαίο πάχους 45εκ για να χρησιμοποιείται και ως κάθισμα. 

- Ένα χαμηλότερο τμήμα με πιο λεπτό στηθαίο 

- Ένα χαμηλό πεζούλι ύψους 10εκ και πλάτους 50εκ, το οποίο τοποθετείται σε άμεση επαφή με την ιδιωτική ζώνη και είναι ένας προτεινόμενος χώρος για τοποθέτηση γλαστρών από τους ίδιους τους κατοίκους. 

- Το παγκάκι είναι προέκταση του στηθαίου και αποτελείται από ξύλο. Διατάσσεται με τέτοιο τρόπο στο χώρο έτσι ώστε να δημιουργεί αγκαλιές που αυξάνουν την κοινωνικότητα. 

ΠΡΑΣΙΝΟ- ΦΥΤΕΥΣΗ 

Όπως προαναφέρθηκε, η υφιστάμενη βλάστηση είναι πολύ πυκνή και απεριποιήτη. Οι συνθετικές επιλογές βασίστηκαν στον περιορισμό της έκτασης των παρτεριών έτσι ώστε να ανοίξει και να καθαρίσει ο χώρος, χωρίς να μειωθεί καθόλου το πράσινο. Τα υπάρχοντα δέντρα καταγράφηκαν και διατηρήθηκαν όλα. Κάποια δέντρα που αφαιρούνται απο ένα οικοδομικό τετράγωνο, μεταφυτεύονται σε άλλα οικοδομικά τετράγωνα που έχουν πιο αραιή βλάστηση. Το ίδιο συμβαίνει και με κάποιους θάμνους που θεωρούνται σημαντικοί.Παράλληλα με τη φύτευση που διατηρείται προστίθονται και νέα δέντρα σε κάθε οικοδομικό τετράγωνο, καθώς και θαμνοειδή φυτά. Τα δέντρα που επιλέγονται είναι λεμονιές, ροδιές και κουτσουπιές. Είναι και τα τρία εποχιακά δέντρα και αυτό είναι το βασικό χαρακτηριστικό που επιλέχθηκαν. 

Είναι πολύ σημαντικό στη φύτευση του δημόσιου χώρου να μπορούμε να διακρίνουμε την εναλλαγή των εποχών. Επίσης, οι λεμονιές και οι ροδιές είναι δέντρα καρποφόρα και ταιριάζουν πολύ αυτά τα είδους δέντρα στις γειτονιές.

ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΣΤΑΘΜΕΥΣΗΣ 

Στην περιοχή παρέμβασης παρατηρείται οι ελεύθεροι χώροι να καταλαμβάνονται από τα αυτοκίνητα των κατοίκων. Το αυτοκίνητο δεν μπορεί να έχει θέση σε χώρους ελεύθερους που προορίζονται για πεζούς, ποδηλάτες, παιδιά, μαθητές, ηλικιωμένους, άτομα με ειδικές ανάγκες. Για το λόγο αυτό αφαιρούνται οποιεσδήποτε διαμορφώσεις διευκόλυνσης εισόδου των αυτοκινήτων, ενώ στις εισόδους των κοινόχρηστων χώρων τοποθετούνται κύβοι από οπλισμένο σκυρόδεμα. Η συγκεκριμένη λύση αποκλύει την τοποθέτηση εξοπλισμού που είναι εύκολο να αφαιρεθεί. 

ΦΩΤΙΣΜΟΣ 

Το ζήτημα της ασφάλειας είναι πάρα πολύ σημαντικό για τους κατοίκους και για τους χρήστες των εσωτερικών αυλών. Η σωστή φωτοτεχνική μελέτη ενισχύει αυτό το αίσθημα και ταυτόχρονα αποτελεί αρχιτεκτονικό μέσο που βελτιώνει το δημόσιο χώρο. 

Τοποθετούνται δύο ψηλά φωτιστικά ύψους 4μ στις ενδιάμεσες ζώνες, ένα σε κάθε τμήμα. Το ύψος του φωτιστικού και το είδος του φωτισμού πληρούν όλες τις προδιαγραφές για άνετο και σωστό φωτισμό σε τέτοιου είδους χώρους. Κατά μήκος της διαδρομής τοποθετούνται χαμηλά φωτιστικά, σε θέση όμως που να μην διακόπτουν την πορεία. 

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ Α.Μ.Ε.Α. 

Δόθηκε έμφαση κατά το σχεδιασμό της λύσης να γίνουν οι απαραίτητες διαμορφώσεις για την σωστή και άνετη κυκλοφορία ατόμων με ειδικές ανάγκες. Για το λόγο αυτό διαμορφώθηκαν ράμπες κλίσης 5% όπου υπήρχαν ανισοσταθμίες.