Κυριακή 9 Απριλίου 2017
Ώρα: 17:00 - 18:30
Σημείο εκκίνησης: Μνημείο Μάντρα Μπλόκου Κοκκινιάς, Ηλιουπόλεως 102 και Κιλικίας, Νίκαια.
Συνεργάτες: Άρης Αναγνωστόπουλος (ιστορικός, ανθρωπολόγος), Απόστολος Βασιλόπουλος (documenta 14), Νίκος Κατσαρός (κινηματογραφιστής), Χάρης Μαργιούκλας (αρχιτέκτονας), Ίριδα Μπαγλανέα (δραματοθεραπεύτρια, ηθοποιός), Δημήτρης Μπαμπίλης (δραματουργός), Μάκης Φάρος (μουσικός, sound designer), Μαρίνα Φωκίδη (documenta 14), Matteo Fraterno (εικαστικός), Roberto Del’Orco (φωτογράφος).
Performers: Ηλιάνα Γεωργά, Αλκέτα Γιονούζι, Μανώλης Γλαντζίνος, Σπύρος Γλύκας, Κωνσταντίνος Καλδίρης, Χριστίνα Καποδίστρια, Στέφανος Κορομήλης, Θανάσης Κρεββατάς, Βασιλική Κομνηνού, Βαρβάρα Μαρκουλή, Έρικα ΤσέλΙ, Γιώτα Φωτάκη.
Με ιδιαίτερες ευχαριστίες στους Λευτέρης Χατζηπαυλίδης, Αντιδήμαρχος Παιδείας και Αθλητισμού, Ζανέτα Θειακού -Δήμος Νίκαιας - Αγ. Ι. Ρέντη; Ειρήνη Ρηνιώτη, Μνημείο Μάντρα Μπλόκου Κοκκινιάς; Εδουάρδος Γεωργίου
Σημείωση: Το ομότιτλο καλλιτεχνικό φιλμ, που γυρίστηκε κατά τη διάρκεια της έρευνας και της performance, παρουσιάζεται στον κλειστό χώρο του Μνημείου Μάντρα Μπλόκου Κοκκινιάς από τις
19 Απριλίου - 16 Ιουλίου, 2017
Μέρες & ώρες λειτουργίας:
Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή: 09:00-13:00
Τετάρτη: 09:00-20:00
Σάββατο, Κυριακή: 12:00-20:00
Μπλόκο – ιστορία
Το πρωινό της 17ης Ιουνίου 1944, οι γερμανικές δυνάμεις κατοχής αποκλείουν την ευρύτερη περιοχή της Νίκαιας και συγκεντρώνουν άντρες μεταξύ 14-60 ετών στην Πλατεία της Οσίας Ξένης. Λίγες ώρες αργότερα και με τις υποδείξεις Ελλήνων δωσίλογων, εκτελούν ομαδικά μέρος των συγκεντρωμένων ως αντίποινα στην ενεργή στήριξη και συμμετοχή της κοινότητας στην Αντίσταση, ενώ οι υπόλοιποι στέλνονται με τρένα σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως. Το σημείο της εκτέλεσης τότε ήταν το παλαιό ταπητουργείο της αγγλικής εταιρείας Oriental Carpet, το σημερινό Μνημείο Μάντρα Μπλόκου Κοκκινιάς. Ένα αρχείο θανάτου δημιουργείται εδώ, με τον ακριβή αριθμό των νεκρών να παραμένει απροσδιόριστος μέχρι και σήμερα.
Μαρία Καραβέλα - παρελθόν
Τριανταπέντε χρόνια αργότερα, στις 27 Ιουνίου 1979, στην πλατεία Αγίου Νικολάου, η εικαστικός Μαρία Καραβέλα ξεδιπλώνει μια πολύμορφη συμμετοχική δράση με τη σύμπραξη των κατοίκων της περιοχής. Προσφεύγοντας στο Δήμο Νίκαιας ύστερα από την απαγόρευση παρουσίασης του έργου της σε διάφορους άλλους Δήμους, η καλλιτέχνις αφηγείται το κεφάλαιο της Εθνικής Αντίστασης σε πέντε πράξεις, φτάνοντας στην κορύφωση με το Μπλόκο της Κοκκινιάς και πρωταγωνιστές τις μητέρες των εκτελεσμένων νέων του 1944. Η ιδιότυπη αυτή τελετουργία, με στοιχεία από πειραματικό θέατρο και ηλεκτρονικούς ήχους, πλαισιώνεται από την προβολή του απαγορευμένου φιλμ της καλλιτέχνιδας Αντίσταση, στο οποίο αγωνιστές εξιστορούν τις εμπειρίες τους από τον Εμφύλιο Πόλεμο και τη μετέπειτα εξορία τους. Παρά τις απειλές απαγόρευσης από την αστυνομία, ένα αναπάντεχα μεγάλο πλήθος από άντρες, γυναίκες και παιδιά συρρέει στην πλατεία. Σε καθεστώς κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, πέντε χρόνια μετά την πτώση της δικτατορίας, η performance ναρκοθετείται από όλες τις πλευρές. Η Μαρία Καραβέλα, με υλικά το κείμενο, τον ήχο και το σώμα, πετυχαίνει να ολοκληρώσει ένα πρωτόγνωρο δρώμενο, μέσα στο οποίο άνθρωποι και φαντάσματα αντάλλαξαν υποστάσεις, κρατώντας την πληγή της Ιστορίας ανοιχτή και αποδίδοντας επιτυχώς την αίσθηση μιας απώλειας κατεξοχήν πολιτικής.
Μαίρη Ζυγούρη – παρόν
Τριάντα οκτώ χρόνια αργότερα, η Μαίρη Ζυγούρη επιλέγει να γράψει την Ιστορία του παρόντος. Ξαναπλησιάζει την περιοχή με τους δικούς της όρους και εντοπίζει το νόημα ενός καλλιτεχνικού έργου πάλι στην ενεργή παρουσία της κοινότητας της Νίκαιας. Μέσα από το εργαστήριο performance ‘Μέθοδοι επιτέλεσης/Η performance και η δουλειά της Μαρίας Καραβέλα’ που διοργάνωσε με τη συμμετοχή μαθητών από λύκεια της Νίκαιας και φιλοξενήθηκε στο 14ο Γυμνάσιο Νίκαιας ως ένα ακόμα μάθημα που λάμβανε χώρα μετά το σχολικό ωράριο, η καλλιτέχνις σχεδίασε μια βραδυφλεγή δράση σε μια γειτονιά η οποία βρίσκει τον εαυτό της να διεκδικείται και να ετεροκαθορίζεται αυτή τη φορά από άλλες, σύγχρονες, συγκυρίες: από μια κατεξοχήν προσφυγική συνοικία, η Νίκαια έχει μεταμορφωθεί σε έναν σύγχρονο αστικό ιστό που βάλλεται από πρωτόγνωρες για τον τόπο δυνάμεις, κινούμενες συχνά στα πολιτικά άκρα. Τα φαντάσματα, τα οποία πρώτη φορά αναζήτησε η Μαρία Καραβέλα, μένουν σήμερα μετέωρα ανάμεσα στη θεσμική Ιστορία, η οποία αποκλείει τις μικρές, ανεπίσημες ιστορίες που πρώτες αυτές φέρουν το ίχνος της Ιστορίας, και τον νέο ολοκληρωτισμό που φέρνουν κόμματα και πολιτικές δυνάμεις που επικαλούνται τη βίαια επανεγγραφή της Ιστορίας.
Δουλεύοντας με μια μέθοδο την οποία ονομάζει «παιδαγωγική του έργου ανοιχτής έκβασης», η Μαίρη Ζυγούρη σκηνοθετεί ένα συμμετοχικό έργο που επαναπροσδιορίζει την έννοια του συλλογικού και παράγει εκείνη την κοινωνική γνώση που μόνο η σύγχρονη τέχνη μπορεί να προσφέρει μέσα από τη δυναμική της. Φτιάχνει εν μέσω της Κοκκινιάς του σήμερα μια πηγή ελεγχόμενης έντασης, για να αναδυθούν οι προσωπικές και συλλογικές μνήμες, πάνω από όλα όμως για να περικυκλώσει τη συνθήκη που καίει το σήμερα, την Κοκκινιά του 2017, και ευρύτερα την κοινωνική πραγματικότητα που βιώνουμε αυτή τη στιγμή.
Για να συμβεί αυτό, η Μαίρη Ζυγούρη εγκαταστάθηκε στην γειτονιά, λειτουργώντας ένα ανοιχτό καλλιτεχνικό στούντιο, το οποίο σύντομα αποτέλεσε σημείο έρευνας και συνάντησης. Το έργο αυτό δεν θα ήταν δυνατό χωρίς τη συνεργασία του Δήμου Νίκαιας - Αγ. Ι. Ρέντη, των τοπικών σχολείων, των μαθητών τους, οι οποίοι αποτελούν και τους ερμηνευτές της δράσης, των ανθρώπων της γειτονιάς, σε μια ενορχηστρωμένη προσπάθεια που εδώ και έξι μήνες έγινε ένας κορμός καθημερινότητας για την περιοχή.
Mαίρη Ζυγούρη
Η Μαίρη Ζυγούρη πραγματεύεται ζητήματα σχετικά με την ταυτότητα και την κρίση στον σύγχρονο πολιτισμό. Οι δημόσιες δράσεις της και οι περφόρμανς της επί σκηνής αποτελούν στοχασμούς για τα συστήματα εξουσίας, την παρακολούθηση, τη λογοκρισία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις σχέσεις μεταξύ ανθρώπων και ζώων. Το συλλογικό σώμα που αποτελείται από την καλλιτέχνιδα και το κοινό της/συμμετέχοντες είναι οι κύριοι πρωταγωνιστές σε ένα κοινωνικό τελετουργικό μεταξύ διαμαρτυρίας, πορείας και ομαδικού παιχνιδιού. Τα βίντεο αποτελούν ποιητικά συνοδευτικά στις περφόρμανς. Οι πιο πρόσφατες περφόρμανς και εκθέσεις της Ζυγούρη περιλαμβάνουν: Τρίτη Venice International Performance Art Week ( 10-17 Δεκεμβρίου 2016)· «Ottomans & Europeans», IKSV, (Κωνσταντινούπολη, 5 – 27 Μαρτίου 2016)· «Art, Struggle, and the City:, ROAMING ASSEMBLY #7», Dutch Art Institute, Άρνεμ (Ολλανδία, 18 Σεπτεμβρίου 2016)· «A trilogy», Galleria Alberto Peola (Τορίνο, 5 Φεβρουαρίου – 25 Μαρτίου 2016)· «Ομόνοια», 6η Μπιενάλε Αθηνών, Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης (Αθήνα, 23 Απριλίου 2016)· Carnaval/Visual Art, Museo Pino Pascali (Μπάρι, 3 Ιουλίου 2015)· «Αφροδίτη των κουρελιών σε μετάβαση», περφόρμανς, με τον Michelangelo Pistoletto, Αισχύλεια (Ελευσίνα, 30 Αυγούστου – 5 Οκτωβρίου 2014)· «Laborintus», Gallery Dino Morra Arte Contemporanea (Νάπολη, 21 Δεκεμβρίου2013)· «Archive Rights 1», OPERA APERTA- Μαρία Καραβέλα, Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης, Αθήνα, 2012. Βραβεύτηκε από το Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Τέχνης (ΑICA) το 2012. Η Ζυγούρη ζει και εργάζεται μεταξύ Eλλάδας και Ιταλίας.