Στη κατάμεστη αίθουσα της Κίνησης Πολιτών "Κόντρα στο Ρεύμα" στη Νίκαια, με αφορμή την σημερινή (8 Μάρτη) ημέρα που είναι αφιερωμένη στις γυναίκες, διοργανώθηκε από την ομάδα πολιτισμού της Κίνησης μια όμορφη, ξεχωριστή βραδιά. Έγινε παρουσίαση του βιβλίου "Ελεύθερες Γυναίκες" εκδόσεις ΕΥΜΑΡΟΣ (μέρος της οποίας παραθέτουμε πιο κάτω), από την Μαρώ Τριανταφύλλου, και στη συνέχεια έγινε μια μεγάλη συζήτηση για την θέση της γυναίκας στο σύγχρονο κόσμο.
Η Αναστασία Μπουρδάρα από την Διεθνή Αμνηστία, η Ελένη Ζορμπά από το "Κόντρα στο Ρεύμα", η Ζωή από το κίνημα των καθαριστριών και η Γωγώ Μπερναδή που διάβασε αποσπάσματα από το βιβλίο, πλούτισαν με τις παρεμβάσεις τους τα ιδιαίτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η γυναίκα, εργαζόμενη, μάνα, αδελφή, σύζυγος. Το άνοιγμα και τον συντονισμό της εκδήλωσης έκανε η Μαρία Ψωμά.
Με τις παρεμβάσεις που ακολούθησαν, άνοιξαν επίσης σημαντικά ζητήματα όπως αυτό της συνάντησης του αυτοδιοικητικού και του γυναικείου κινήματος, τα προβλήματα των γυναικών με παιδιά ΑΜΕΑ, την μεγάλη επίπτωση των πολιτικών της λιτότητας στην οικογένεια και τις σχέσεις κ.α.
Από την Ελένη Ζορμπά τέλος έγινε παρουσίαση αφισών του κινήματος γυναικών της δεκαετίας του '70 και του '80.
Η Αναστασία Μπουρδάρα από την Διεθνή Αμνηστία, η Ελένη Ζορμπά από το "Κόντρα στο Ρεύμα", η Ζωή από το κίνημα των καθαριστριών και η Γωγώ Μπερναδή που διάβασε αποσπάσματα από το βιβλίο, πλούτισαν με τις παρεμβάσεις τους τα ιδιαίτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η γυναίκα, εργαζόμενη, μάνα, αδελφή, σύζυγος. Το άνοιγμα και τον συντονισμό της εκδήλωσης έκανε η Μαρία Ψωμά.
Με τις παρεμβάσεις που ακολούθησαν, άνοιξαν επίσης σημαντικά ζητήματα όπως αυτό της συνάντησης του αυτοδιοικητικού και του γυναικείου κινήματος, τα προβλήματα των γυναικών με παιδιά ΑΜΕΑ, την μεγάλη επίπτωση των πολιτικών της λιτότητας στην οικογένεια και τις σχέσεις κ.α.
Από την Ελένη Ζορμπά τέλος έγινε παρουσίαση αφισών του κινήματος γυναικών της δεκαετίας του '70 και του '80.
Ακολούθησε ένα κέρασμα από τις φιλόξενες γυναίκες της Κίνησης στους καλεσμένους της.
Παραβρέθηκαν οι Βουλευτίνες του Σύριζα, Εύη Καρακώστα και Νίνα Κασιμάτη, η πρώην βουλευτής Τζένη Βαμβακά, ο επικεφαλής του "Κόντρα στο Ρεύμα" Κώστας Παπαδόπουλος δημοτικοί και τοπικοί Σύμβουλοι.
Παραβρέθηκαν οι Βουλευτίνες του Σύριζα, Εύη Καρακώστα και Νίνα Κασιμάτη, η πρώην βουλευτής Τζένη Βαμβακά, ο επικεφαλής του "Κόντρα στο Ρεύμα" Κώστας Παπαδόπουλος δημοτικοί και τοπικοί Σύμβουλοι.
Οι «Ελεύθερες Γυναίκες» είναι ένα βιβλίο που θα μπορούσε να διαβαστεί με πολλούς τρόπους και κυρίως ως ένας ύμνος στα εκατομμύρια των γυναικών στον κόσμο, που η κάθε μια με τον τρόπο της, δίνει τη μάχη της για την αξιοπρέπεια και την ελευθερία. Τη δική της προσωπικά, του λαού της, των ομοφύλων της. Συνδέουμε συνήθως τα γυναικεία θέματα με τα νεότερα χρόνια και την σύγχρονη εποχή. Κι όμως από ιστορίες κακοποίησης , βιασμών, ψυχικών θανατώσεων, φόνων βρίθει ακόμα και η μυθολογία. Γιατί τι σημαίνει, π.χ., που ένα κορίτσι μετατρέπεται σε φυτό για να γλιτώσει το βιασμό της από ένα θεό (πρόκειται για τη Δάφνη και τον Απόλλωνα). Και πόσες πολλές τέτοιες ιστορίες δεν έχουμε στην ελληνική μυθολογία… Ίσως το πιο κλασικό παράδειγμα είναι η ιστορία της Δανάης. Το μαντείο των Δελφών αποκαλύπτει στον Ακρίσιο, τον πατέρα της, ότι η κόρη του θα γεννήσει γιο που θα τον σκοτώσει και θα του πάρει το θρόνο. Ο πατέρας κλειδώνει το κορίτσι σε ένα υπόγειο και το καταδικάζει σε αιώνια παρθενία (2 μορφές κακοποίησης, ο εγκλεισμός και η στέρηση της ερωτικής πληρότητας). Η Δανάη είναι όμορφη. Ο Δίας ανακαλύπτει την κόρη και την επισκέπτεται ως χρυσή βροχή. Διαπερνά τα τοιχίσατε της φυλακής, ενώνεται μαζί της και την γονιμοποιεί, όπως συμβαίνει πάντα με τα αγκαλιάσματα των θεών. Άλλη μορφή κακοποίησης… Γιατί το ερώτημα είναι: είχε η μικρή Δανάη την ελευθερία να αρνηθεί την ένωση με το θεό; Όταν ο Ακρίσιος ανακαλύπτει την εγκυμοσύνη ή μάλλον όταν ακούει το κλάμα του νεογέννητου, βάζει την κόρη του και τον εγγονό του σε ένα κιβώτιο και τους πετά στα κύματα (πρόκειται για συνήθη τακτική του αρχαίου κόσμου: για να αποφύγει κανείς το μίασμα του φόνου, έδινε δήθεν μια πιθανότητα ζωής, μια ευκαιρία. Το ξέρουμε από την Αντιγόνη, αλλά και ιστορικά από την τιμωρία του Σπαρτιάτη Παυσανία). Αυτήν και το παιδί της, το νόθο παιδί της. Μας θυμίζει κάτι: τα εγκλήματα τιμής ίσως; Την τιμωρία μουσουλμάνων γυναικών σε φονταμενταλιστικές κοινωνίες; Συνεχίζω: ο Δίας δεν κάνει τίποτε για να σώσει την ερωμένη του και το παιδί του αλλά τύχη αγαθή, τους ανακαλύπτει ο ψαράς Δίκτυς –η καλή μορφή του μύθου- αδερφός του βασιλιά της Σερίφου, Πολυδέκτη. Τους σώζει και συμπεριφέρεται με σεβασμό στην κοπέλα και ανατρέφει το παιδί της. Όμως νέα βάσανα καραδοκούν για τη Δανάη: την ερωτεύεται ο Πολυδέκτης και επειδή αυτή δεν τον θέλει, πρώτα στέλνει το γιο της σε επικίνδυνη αποστολή και δεύτερον την κυνηγά ανηλεώς αναγκάζοντάς την να καταφύγει ικέτις στο ναό του Διός (άλλη μορφή κακοποίησης: σεξουαλική παρενόχληση, απόπειρα βιασμού). Μετρήστε πόσες μορφές κακοποιήσεων υπέστη η Δανάη. Τρομακτικό; Πολύ θα έλεγα. Η Δανάη συμβολοποιεί σύμφωνα με μια ανάγνωση του μύθου, τα πάθη των γυναικών του κόσμου.
Σε έρευνα που αφορά το 2013 διαβάζουμε πως το 79% των κλήσεων στη γραμμή SOS 15900 αφορά την έμφυλη βία διαφόρων μορφών. Το 51% των γυναικών που υπέστησαν κακοποίηση και έδωσαν στοιχεία είναι από 25 μέχρι 54 ετών, το 14% έχει πανεπιστημιακή μόρφωση, το 49% είναι έγγαμες.
Προχωρημένοι αρκετά πια η τρίτη χιλιετία κι όμως τεράστιοι αριθμοί γυναικών υφίστανται ακρωτηριασμό των σεξουαλικών τους οργάνων. Οι στατιστικές είναι τρομακτικές μολονότι σε πολλές περιοχές αδυνατούμε να συγκεντρώσουμε στοιχεία. Στην Αιθιοπία έχουμε ποσοστά από 78-90% -οι πληθυσμοί που ασκούν την πρακτική είναι και μουσουλμανικοί και χριστιανικοί- 90% στην Ερυθραία, 94% στο Μάλι, 98% στη Σομαλία, ενώ το ποσοστό κατεβαίνει στο 50% στην Κένυα. Θεωρητικά πολλές αφρικανικές χώρες έχουν βάλει στόχο την μείωση των ποσοστών αν όχι την εξάλειψη του φαινομένου, ωστόσο τα πράγματα δεν δείχνουν να βελτιώνονται αρκετά. Στις φονταμενταλιστικές ισλαμικές χώρες οι γυναίκες εκτελούνται με το παραμικρό, ενώ η περίφημη οργάνωση Μπόκο Χαράμ θεωρεί έγκλημα την εκπαίδευση των κοριτσιών και απάγει και πουλά μαθήτριες σχολείων μαζικά.
Για την Ευρώπη τα πράγματα δεν είναι καλύτερα: Μία στις τρεις γυναίκες στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει πέσει θύμα σωματικής ή σεξουαλικής επίθεσης, σύμφωνα με τη μελέτη του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. Τα ποσοστά είναι μεγαλύτερα στις σκανδιναβικές χώρες, αλλά το γεγονός ότι η Σλοβενία εμφανίζεται ουραγός στη βία ενάντια στις γυναίκες μας κάνει να αποδίδουμε τα χαμηλά ποσοστά σε κάποιες χώρες με … παράδοση βίας, όπως η Πολωνια, στο γεγονός ότι οι γυναίκες δεν απευθύνονται εύκολα στις υπηρεσίες ή δεν υπάρχει καν ικανός αριθμός τέτοιων υπηρεσιών. Το τράφικιν στην πολιτισμένη μας Δύση φτάνει σε δυσθεώρητα ύψη, στην ανεργία οι γυναίκες είναι πρωταθλήτριες, ενώ χρειάζεται να καταφύγουμε στις ποσοστώσεις για να εξασφαλίσουμε την συμμετοχή γυναικών σε όργανα κάθε είδους … Ω, είναι τόσα πολλά τα πάθια των γυναικών του κόσμου
Οι γυναίκες έχουν να αγωνιστούν για πολλά. Το βάθεμα της κρίσης, η επέλαση του πιο σκληρού καπιταλισμού των τελευταίων 50 χρόνων που αφαίρεσε το μεγαλύτερο μέρος των εργασιακών μας δικαιωμάτων, αυτό το ίδιο το δικαίωμα στην εργασία, η ενίσχυση των ανεξέλεγκτων πλέον φονταμενταλισμών της ανατολής (ΙΣΙΣ) αρχικά από τις ΗΠΑ με σκοπό τον γεωπολιτικό έλεγχο της Μέσης Ανατολής, οι βίαιες πολεμικές συγκρούσεις ακόμα και στην γειτονιά μας (Ουκρανία) δυσχεραίνουν όλο και πιο πολύ τη θέση των γυναικών, δημιουργούν αρνητικά στερεότυπα, επαναφέρουν ενισχυμένες και ανανεωμένες προκαταλήψεις και ιδεολογήματα για το ρόλο της γυναίκας αν όχι για την ίδια της την ύπαρξη. Γι’ αυτό το βιβλίο των Ωρίν Κρεμιέ και Ελέν Ζυλιέν για το οποίο μιλάμε σήμερα είναι πολύ επίκαιρο.
Πρώτον γιατί επαναφέρει μερικά πολύ κρίσιμα ερωτήματα όπως: τη διπλή διασύνδεση του γυναικείου ζητήματος με την ταξική διάρθρωση της κοινωνίας και παράλληλα με την πατριαρχική δομή των κοινωνιών ανατολής και δύσης, την διαπολιτισμικότητα των γυναικείων προβλημάτων και την ιδιαίτερη μορφή που παίρνουν ανά κοινωνία και ανά πολιτισμική παράδοση. Είναι ένα βιβλίο που μιλάει για τις γυναίκες του κόσμου και όχι για την γυναίκα, δηλαδή για μια αφαίρεση που απλώς δεν υπάρχει. Και τέλος, είναι ένα βιβλίο που μολονότι μιλά για δύσκολα ζητήματα, για σκληρούς αγώνες, για πόνους και βάσανα έξω από το νου του ανθρώπου πολλές φορές, δεν αφήνει πικρή γεύση, δεν είναι καν καταγγελτικό. Είναι ένα βιβλίο δυνατό και αισιόδοξο, που το συμπέρασμά του είναι πως η αγωνιστικότητα και το πάθος κι αν δεν φέρνουν την νίκη, ανοίγουν δρόμους για την κατάκτησή της. Πως οι μόνοι χαμένοι αγώνες είναι αυτοί που δεν δόθηκαν.
Οι δυο γαλλίδες δημοσιογράφοι διάλεξαν με προσοχή τα πρόσωπα που συνεντευξιάζονται ώστε να καλύπτουν μια μεγάλη σειρά θεμάτων και να καλύψουν ένα ευρύ φάσμα γυναικείων προβλημάτων σε όλο τον κόσμο. Έπειτα τις παρακολούθησαν από κοντά, τις γνώρισαν, τις εκτίμησαν και τις έφεραν κοντά σε μας επίσης. Σκιτσάρισαν τα πορτραίτα τους με ευαισθησία και ειλικρίνεια, προσπαθώντας να ισορροπήσουν τη γυναίκα στην ανθρώπινη πλευρά της, στην ζωή της και την καθημερινότητά της αλλά και την αγωνίστρια. Σχολιάζουν διακριτικά με λεπτές παρατηρήσεις τη ζωή, τη δράση και τα λόγια των 14 γυναικών, παρεμβάλουν αναγκαίες διευκρινήσεις, λιγοστά ιστορικά στοιχεία ακόμα λιγότερες δικές τους πολιτικές παρατηρήσεις. Η μεγάλη εικόνα βγαίνει μέσα από τα παραθέματα των συζητήσεων που είχαν με τις γυναίκες αυτές. Απέφυγαν την αγιογραφία που είναι ο μέγας κίνδυνος σε τέτοιες περιπτώσεις και δεν δίστασαν να απλώσουν την έρευνά τους και στην προσωπική τους ζωή: αυτό άλλωστε είναι πραγματικά η γυναικεία οπτική, το δημόσιο και το ιδιωτικό σε αγαστή σύμπραξη, σε διαλεκτική σχέση. Έτσι το βιβλίο γίνεται γλαφυρό και οι προσωπικότητες που περιγράφονται είναι ζωντανές και πολύπλευρες.
Όπως λέει η Ζενεβιέβ Σεβρέν διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας της Γαλλίας, υπό την αιγίδα της οποίας τελεί το βιβλίο και η οποία έχει βοηθήσει όλες τις γυναίκες που περιλαμβάνονται σ’ αυτό, Η Ζενεβιέβ Σεβρέν λοιπόν, στο πρόλογο που έγραψε για το βιβλίο αναφέρει: «Εδώ κι έναν χρόνο έχουμε ξεκινήσει έναν αγώνα για όλες αυτές τις γυναίκες. Βρίσκονται μακριά μας, όμως είναι και δίπλα μας. Μερικές φορές είναι δύσκολο να προφέρουμε τα ονόματά τους, όμως είναι σαν εμάς. Δεν έχουν την ίδια καθημερινότητα με εμάς, τις δικές μας ανάγκες και επιθυμίες ούτε τις δικές μας ιδέες, όμως μοιράζονται μαζί μας κάτι το ουσιαστικό: το δικαίωμα για μια ανθρώπινη ζωή που πρέπει να έχει μια γυναίκα ελεύθερη και υπεύθυνη».